Uit de Atlas van A.Grolman
De Catharijne-barrière in 1910
De Catharijne-barrière in 1910


De locatie waar nu de Catharijnebaan met zijn traverse bij het Vredenburg het stadsbeeld bepaalt, zag er een eeuw geleden heel anders uit. Daar lag toen nog de stadsbuitengracht, aan de stadszijde geflankeerd door een rij grote bomen, en de nieuwe Catharijnebrug, die net in 1908 gebouwd was om het toegenomen verkeer te kunnen verwerken.

Op de foto, genomen op een wat druilerige dag vanaf de Leidseweg (het gedeelte dat nu Smakkelaarsveld heet), is te zien hoe de elektrische tram, deze had een jaar eerder zijn intrede gedaan, de brug passeert. Vanuit een brugwachtershuisje, dat rechts achter op de brug zichtbaar is, werd de electrische beweging van de brug geregeld.

Deze Catharijnebrug had vele voorgangers, waarvan de oudste al in de twaalfde eeuw bestond, behorend bij de Catharijnepoort. Deze middeleeuwse brug en poort, die de westelijke uitvalsweg naar Holland vormden, werden in de zeventiende eeuw herbouwd. Nadat men de poort in 1845 had neergehaald in het kader van de afbraak van de verdedigingswerken, werd de brug in 1851 en later nog in 1881 vernieuwd en verbreed. De brug van 1908 zou nog niet de laatste zijn: die bouwde men in 1928 náást de al bestaande. Uiteindelijk zouden deze bruggen begin jaren zeventig verdwijnen, toen dit deel van de Catharijnesingel gedempt werd.

Op de voorgrond staat een kiosk, waar vermoedelijk kranten en tijdschriften werden verkocht. Op meerdere plaatsen langs de Catharijnesingel stonden deze gebouwtjes, waarschijnlijk omdat daar veel mensen op weg naar het station langs kwamen. Het gebouw rechts op de foto, op de hoek van de Rijnkade en het Vredenburg, was een politiebureau, dat gebouwd was na afbraak van de Catharijnepoort Tot 1865 deed het ook dienst als commiezenhuis, waar belasting werd geind. Een herkenbaar gebouw op de foto, dat er nu nog staat, is het markante hoekpand links, waar tegenwoordig de zaak van Staffhorst is te vinden. Circa 1910 was er het café-restaurant De Kroon gevestigd. Drie jaar later zou er het dameskledingmagazijn van de gebroeders Vinke komen. Het huis links ervan, dat deels schuil gaat achter de bomen, staat er niet meer. Ernaast is de Kerk van Gereformeerde Gemeente zichtbaar, die nog steeds als zodanig in gebruik is.

Rechts op de achtergrond steekt het bovenste deel uit van de Jacobitoren (zonder spits). De plaats waar de poort stond(achter de brug) en de onmiddellijke omgeving ervan werd rond 1910 in de volksmond nog steeds 'Catharijne-barrière' genoemd, ook al was de poort verdwenen. Op die manier duidde men ook de plaats van de andere Utrechts poorten aan. De benaming 'Tolsteeg-barrière' is nog steeds in gebruik.

De Utrechtse kunstenaar Anthony E. Grolman (1843-1926) legde een enorme collectie van prentbriefkaarten, aquarellen, foto's, etsen en litho's aan. Deze geordende verzameling geeft een goed beeld van de stad Utrecht en haar directe omgeving rond 1900. Tekst: Jetty en Paul Krijnen. Reacties: P.Krijnen@casema.nl. Reproductie en restauratie: Foto Verhoeff www.verhoeff.com de pasfoto specialist Bron:Ons Utrecht