Uit de Atlas van A.Grolman |
 |
 |
De Zadelstraat en de Mariaplaats 1897
|
|
Veel fotografen hebben vanaf dit standpunt de Utrechtse binnenstad vereeuwigd, getuige de talrijke prentbriefkaarten die een soortgelijk gezicht vanuit het westen op de Mariaplaats, Zadelstraat en Domtoren laten zien. Deze twee kaarten heeft Anthony Grolman na elkaar in zijn atlas geplaatst. Zij geven een wijziging in het Utrechts stadsbeeld weer ten gevolge van afbraak en opbouw van een karakteristiek huis. Een groot deel van zijn leven was Grolman bezig met het documenteren van dit soort veranderingen in zijn aquarellen en verzameling met afbeeldingen van Utrecht. De bovenste foto uit 1895 geeft een beeld van het leven van alledag met voorbijgangers: een voorname man met hoed en zakhorloge, een vrouw achter een kinderwagen en in het midden enkele jongens die zich bewust opstellen voor de foto. Het lijkt erop dat ze tegen de zon inkijken, want sommigen houden een hand voor hun ogen. De stand van de zon komt overeen met het tijdstip dat de klok van de Domtoren aanwijst, namelijk kwart voor twee. De Zadelstraat, die al in de twaalfde eeuw bestond, werd oorspronkelijk Steenweg genoemd en vormde vanouds de verbindingsweg tussen het bisschoppelijk paleis en de Mariakerk. Links op de foto, van voor naar achter, is een aantal huizen op de Mariaplaats te zien, en wel de nummers 3, 2 en 1. De gevel van nummer 2 vermeldt 'Wed. J.C. Fuijt'. Deze weduwe handelde in meubels. Het volgende pand, nummer 1, valt op door de opmerkelijke dakbekroning met een bierton, die na een verbouwing in de twintigste eeuw verdwenen is. Hier was het Nieuw Pools Koffiehuis gevestigd, dat door weduwe A.J. van Groeningen gedreven werd. Het huis rechts op de foto, met de witgepleisterde zijgevel, is Zadelstraat 38. Het ligt op de hoek van de Mariaplaats. Het dak van het huis is verzakt. Op de gevel is een bordje bevestigd met de reclametekst 'Reckitt’s zakje blauw', een product dat bijdroeg aan het witgehalte van de was. Het lijkt om een willekeurige reclametekst te gaan. Voor zover bekend was er geen drogisterij of kruidenier in het pand gehuisvest. Daaronder, in het raamkozijn, maakt een andere tekst reclame voor koffie. Dit pand zou in 1896, zoals Grolman meldt, worden afgebroken. De eigenaar P. Smit, een orgelstemmer, had namelijk opdracht gegeven tot nieuwbouw. Het nieuwe pand, dat in 1897 verrees, is op de onderste foto te zien. Het werd door architect Kuiler in neorenaissancestijl gebouwd. Deze foto is vanuit een iets westelijker standpunt genomen, waardoor meer huizen op de Mariaplaats te zien zijn. Net als de vorige is ook deze foto op een zonnige dag om kwart voor twee ’s middags gemaakt. De Mariaplaats is druk bevolkt. Een aantal mensen is duidelijk met een doel voor ogen onderweg. Een man trekt een kar met lege manden. Het is waarschijnlijk een hovenier die van de groentemarkt op de Mariaplaats terugkeert naar huis. Een aantal kinderen neemt de tijd om op de foto te gaan. Rechts is een gedeelte van de Mariapomp zichtbaar. Het grote hoekpand op de Mariaplaats, links voor, werd eveneens door Kuiler rond deze tijd gebouwd. De gevel toont gelijkenis met die van Zadelstraat 38. Niet alleen het gebruik van de neorenaissancestijl, maar ook de toepassing van erkers (uitkragende bouwsels) die eindigden in een torenspits, kwam vanaf 1890 in de mode. Deze erkers, vaak voorzien van een gietijzeren balkonnetje, sieren veel panden die door Kuiler ontworpen zijn. Op de ramen achter het balkon van het genoemde hoekpand is tweemaal de tekst 'kleeding naar maat' aangebracht. Het was het kledingmagazijn 'De Dom' van de heren Grove en Humfeld, die hun zaak verplaatst hadden van Zadelstraat 12 naar dit prestigieuze pand met vier verdiepingen. |
| De Utrechtse kunstenaar Anthony E. Grolman (1843-1926) legde een enorme collectie van prentbriefkaarten, aquarellen, foto's, etsen en litho's aan. Deze geordende verzameling geeft een goed beeld van de stad Utrecht en haar directe omgeving rond 1900. Tekst: Jetty en Paul Krijnen. Reacties: P.Krijnen@casema.nl. Reproductie en restauratie: Foto Verhoeff www.verhoeff.com de pasfoto specialist Bron:Ons Utrecht |